مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دورۀ قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناس

10.22034/farhang.2021.141440

چکیده

هدف: جمعیت زیادی از اهالی پشتکوه ایلام در دورۀ قاچار و پهلوی به کشور عراق مهاجرت کردند که از آنها به «کرد فیلی[1]» یاد می‌شودآنها در ادوار مختلف از طریق فرستادن طومار به اولیای امور ایران و تعیین وکیل و مراجعۀ متعدد به کنسولگری­ها و سفارت ایران در عراق در صدد بازگشت به وطن خود بودند. برخی از حاکمان پشتکوه و مسئولان ایرانی نیز در صدد بازگرداندن این دسته از مهاجرین به خاک ایران برآمدند؛ از این رو، مسئلۀ نوشتار حاضر این است که بزرگان مهاجران ایلامی و مسئولان ایرانی چه اقداماتی برای بازگرداندن آنها انجام دادند و این اقدامات تا چه حد مؤثر بوده است؟   
روش و رویکرد پژوهش: داده­ها با بهره­گیری از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه­ای گردآوری و تحلیل شده است.
یافته­ها و نتیجه‌گیری: با وجود اینکه آن بخش از مهاجرین پشتکوهی که بر تابعیت ایرانی خود باقی مانده بودند، به انحاء مختلف از اولیای امور ایران می­خواستند که موانع مهاجرت آنها را در منطقۀ پشتکوه برطرف نمایند تا بتوانند بدون ترس و واهمه به وطن خود بازگردند، آنچه در عمل اتفاق افتاد حاکمان ایلامی و مسئولان دولت مرکزی ایران به اقدامات محدودی برای بازگرداندن این دسته از مهاجرین مبادرت ورزیدند؛ از این رو، آنها و بازماندگانشان همچنان در عراق ماندند تا اینکه حزب بعث بسیاری از آنها را با وضعیت بسیار رقت­باری طی چندین مرحله به ایران اخراج نمود.
 
[1]. کردهای فیلی عراق به دو دسته تقسیم می­شوند: بخشی از آنها از ساکنان اصلی استان‌های دیاله، واسط و میسان هستند که بعد از تحدید حدود ایران و عثمانی در آن سوی مرزهای ایران قرار گرفتند و بخشی دیگر از تبار ایلات و طوایف استان ایلام می­باشند که در دورۀ قاجار و پهلوی به علل مختلفی به عراق مهاجرت کردند و اکثریت آنها به تابعیت کشور عراق در آمدند.

کلیدواژه‌ها