هدف: جمعیت زیادی از اهالی پشتکوه ایلام در دورۀ قاچار و پهلوی به کشور عراق مهاجرت کردند که از آنها به «کرد فیلی[1]» یاد میشودآنها در ادوار مختلف از طریق فرستادن طومار به اولیای امور ایران و تعیین وکیل و مراجعۀ متعدد به کنسولگریها و سفارت ایران در عراق در صدد بازگشت به وطن خود بودند. برخی از حاکمان پشتکوه و مسئولان ایرانی نیز در صدد بازگرداندن این دسته از مهاجرین به خاک ایران برآمدند؛ از این رو، مسئلۀ نوشتار حاضر این است که بزرگان مهاجران ایلامی و مسئولان ایرانی چه اقداماتی برای بازگرداندن آنها انجام دادند و این اقدامات تا چه حد مؤثر بوده است؟
روش و رویکرد پژوهش: دادهها با بهرهگیری از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانهای گردآوری و تحلیل شده است.
یافتهها و نتیجهگیری: با وجود اینکه آن بخش از مهاجرین پشتکوهی که بر تابعیت ایرانی خود باقی مانده بودند، به انحاء مختلف از اولیای امور ایران میخواستند که موانع مهاجرت آنها را در منطقۀ پشتکوه برطرف نمایند تا بتوانند بدون ترس و واهمه به وطن خود بازگردند، آنچه در عمل اتفاق افتاد حاکمان ایلامی و مسئولان دولت مرکزی ایران به اقدامات محدودی برای بازگرداندن این دسته از مهاجرین مبادرت ورزیدند؛ از این رو، آنها و بازماندگانشان همچنان در عراق ماندند تا اینکه حزب بعث بسیاری از آنها را با وضعیت بسیار رقتباری طی چندین مرحله به ایران اخراج نمود.
[1]. کردهای فیلی عراق به دو دسته تقسیم میشوند: بخشی از آنها از ساکنان اصلی استانهای دیاله، واسط و میسان هستند که بعد از تحدید حدود ایران و عثمانی در آن سوی مرزهای ایران قرار گرفتند و بخشی دیگر از تبار ایلات و طوایف استان ایلام میباشند که در دورۀ قاجار و پهلوی به علل مختلفی به عراق مهاجرت کردند و اکثریت آنها به تابعیت کشور عراق در آمدند.
مرادی مقدم, مراد, & مرادی, افسانه. (1400). مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دورۀ قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان. فصلنامه علمی فرهنگ ایلام, 22(70.71), 172-204. doi: 10.22034/farhang.2021.141440
MLA
مراد مرادی مقدم; افسانه مرادی. "مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دورۀ قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان". فصلنامه علمی فرهنگ ایلام, 22, 70.71, 1400, 172-204. doi: 10.22034/farhang.2021.141440
HARVARD
مرادی مقدم, مراد, مرادی, افسانه. (1400). 'مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دورۀ قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان', فصلنامه علمی فرهنگ ایلام, 22(70.71), pp. 172-204. doi: 10.22034/farhang.2021.141440
VANCOUVER
مرادی مقدم, مراد, مرادی, افسانه. مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دورۀ قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان. فصلنامه علمی فرهنگ ایلام, 1400; 22(70.71): 172-204. doi: 10.22034/farhang.2021.141440