کاربرد شاخص‌های ژئومورفیک در ارزیابی فعالیت‌های نوزمین‌ساخت جنبا در طاقدیس بایه؛ ایوان غرب- ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران (نویسندۀ مسئول)

2 دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 دکترای ژئومورفولوژی از دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22034/farhang.2023.169583

چکیده

امروزه در ژئومورفولوژی زمین‌ساخت، از تجزیه و تحلیل‌‌های مورفومتریک به طور گسترده به عنوان روشی سودمند برای شناسایی فعالیت چین‌ها و طاقدیس‌ها از نظر رشد جانبی و عمودی استفاده می‌شود. در این پژوهش، تأثیر فعالیت‌های زمین‌ساخت در طاقدیس بایه با استفاده از پارامترهای گوناگون مربوط به هشت شاخص ژئومورفیک (VF, AR, FMF, SMF, FSI, FFS, FD, ED)، نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی، تصاویر کوئیک‌برد و DEM 5/12 متر در بستر GIS مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و یافته‌های به‌دست‌آمده با شواهد میدانی کنترل شد. منطقۀ مورد مطالعه در جنوب باختری زرنه در ایوان غرب واقع در استان ایلام و در منطقۀ زمین‌ساخت فعال زاگرس چین‌خورده قرار گرفته است. یافته‌های به‌دست‌آمده برای شاخص‌های مورد بررسی در طاقدیس بایه نشان داد که ساختار این طاقدیس جوان است و نیروهای زمین‌ساختی در آن تداوم دارند و هنوز به تکامل نرسیده‌اند. علاوه بر ارزش‌های عددی محاسبه‌شده برای این شاخص‌ها، شواهد ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه، از جمله: جبهه‌های کوهستانی خطی، مستقیم و پرشیبِ گسلی، دره‌های ژرف، باریک و V شکل، اشکال مثلثی بزرگتر با درازای قاعدۀ بیشتر، یال کوتاه‌تر و پرشیب‌تر و درصد بخش‌های بریده‌شده کمتر و بریده‌نشدۀ بیشتر جبهۀ کوهستان در یال جنوب باختری، گویای وضعیت زمین‌ساختی فعال‌تر این یال نسبت به یال شمال خاوری طاقدیس است. یافته‌های به‌دست‌آمده از این شاخص‌ها فهم مناسبی از وضعیت زمین‌ساخت موجود در طاقدیس بایه را آشکار کرد؛ به عبارت دیگر، یافته‌های به‌دست‌آمده از شاخص‌های ژئومورفیک اهمیت استفاده از مجموعۀ داده‌ها و اطلاعات گردآوری‌شده از منابع گوناگون و هم‌پوشانی آنها در یک بستر نرم‌افزاری نیرومند و توانا، همچون سامانۀ اطلاعات جغرافیایی را برای ارزیابی میزان فعالیت‌های نسبی زمین‌ساخت در طاقدیس بایه و دیگر مناطق به روشنی نشان داد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار