دانشیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندیشاپور، دزفول، ایران
10.22034/farhang.2023.169585
چکیده
مناسک مرگ بیانی از تصورات در زمینۀ مفهوم مرگ، نحوۀ گذار از فقدان متوفی و تداوم حضور اوست؛ با این حال نحوۀ برگزاری و ساخت فضای آن نیز نشانهای از سلسلهمراتب تشرف به فضا در سوگ است. یکی از مهمترین و رایجترین این آیینها «چمر» است که هدف آن، یادبود فرد یا افراد متوفی و تجلیل از مقام آنهاست و در حال حاضر در مناطقی از استانهای ایلام، لرستان، کرمانشاه و خوزستان برگزار میشود و بررسی آن میتواند دریچهای به شناخت ابعادی از فرهنگ ایشان باشد. این آیین بسته به موقعیت جغرافیایی محل برگزاری آن، حاوی نشانههای کالبدی مانند اشیاء و محوطۀ برگزاری است. روش تحقیق در این مقاله، مردمشناختی بوده و اطلاعات آن از طریق مشاهدات شخصی و مطالعات کتابخانهای به دست آمده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مراسم چمر نشانهای از تفکیک فضایی و نوعی ویژه از ساخت فضا بر مبنای تداوم حضور و پاسداشت جنبۀ عمومی مناسک است. جهت تفکیک و فضاسازی از رنگبندی، چیدمان افراد مانند رووهکرها و ...، اشیاء، حیوان و درخت، شدت موسیقی و تنوع مضامین موسیقی و آواز استفاده میشود.