تبارشناسی هویت ایلی و چالشهای ولایت بیات در ایلام از زمان سلجوقیان تا قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت

چکیده

یکی از موضوعات مهم در تبارشناسی ایلات، بررسی جایگاه و سیر تطور تاریخی این ایلات تأثیرگذار در تحولات غرب ایران و در منطقۀ ایلام است. هدف از این پژوهش که با تکیه بر روش توصیفی ــ تحلیلی تدوین شده است، پاسخ به این پرسش‌هاست که بیات‌ها چگونه در ایلام ساکن شدند؟ و در مناسبات منطقه‌ای، چه نقش سیاسی و اجتماعی‌ای ایفا کردند؟ با نگاهی جزئی‌نگر و با رویکردی تحلیلی - تطبیقی، یافته‌ها حاکی از آن است که در قرن پنجم هجری که ایران توسط سلجوقیان فتح شد، شاخه‌ای از ترکمانان اوغوز با نام بیات، در قسمت‌های غرب استان ایلام امروزی سکونت اختیار کردند. بیات‌ها بعد از سقوط اتابکان خوزستان، در تقابل با اتابکان لرستان موفق به تشکیل بیگ‌نشینی کوچک در محدودۀ سکونتگاهی خود گردیدند؛ اما بعد از چندی توسط اتابکان لرستان ساقط شدند و بعد از سقوط، قلمرو سکونتگاهی آنها به ولایت بیات معروف شد. در دورۀ صفویه، ایل بیات در تقابل و کشاکش‌های مرزی و نظامی ایران و عثمانی نقش عمده‌ای ایفا کردند اما به مرور به علت آسیب‌های جدی بر ساختار ایلی این طایفه، به حاشیه رانده شدند.

کلیدواژه‌ها